موضوع : حدیثی که در معارف بسیار کاربرد دارد و بعض از محبین معصومین علیهم السلام آن را تحریف کرده اند (حتی بعد از ارشاد امام علیه السلام)

[نقل از کتاب شریف بصائر الدرجات مرحوم صفار قمی اعلی الله مقامه به دو سند مختلف] ، عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلرَّبِيعِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْمَدَائِنِيِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ : أَنَّهُ كَتَبَ إِلَى أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَجَاءَهُ هَذَا اَلْجَوَابُ مِنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ
مفضل گفت نامه‌اى براى سیدی و مولای حضرت صادق عليه السّلام نوشتم در جواب نامه اين جواب از طرف امام علیه السلام  آمد
أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّي أُوصِيكَ وَ نَفْسِي بِتَقْوَى اَللَّهِ وَ طَاعَتِهِ فَإِنَّ مِنَ اَلتَّقْوَى اَلطَّاعَةَ
من تو و خود را بتقوى و فرمانبردارى خدا سفارش ميكنم پس قطعاً از تقوى ، اطاعت خداوند است
وَ اَلْوَرَعَ وَ اَلتَّوَاضُعَ لِلَّهِ وَ اَلطُّمَأْنِينَةَ وَ اَلاِجْتِهَادَ وَ اَلْأَخْذَ بِأَمْرِهِ وَ اَلنَّصِيحَةَ لِرُسُلِهِ وَ اَلْمُسَارَعَةَ فِي مَرْضَاتِهِ وَ اِجْتِنَابَ مَا نَهَى عَنْهُ
ورع و تواضع براى خدا و آرامش و كوشش و مطيع بودن و خير خواهى براى فرستادگان خدا و سرعت در كارهاى نيك و پرهيز از گناهان.
فَإِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ اَللَّهَ فَقَدْ أَحْرَزَ نَفْسَهُ مِنَ اَلنَّارِ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ أَصَابَ اَلْخَيْرَ كُلَّهُ فِي اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ
هر كس تقوى را پيشه خود كند جان خويش را از آتش جهنم به لطف خدا رهانيده و بتمام خير دنيا و آخرت رسيده
وَ مَنْ أَمَرَ بِالتَّقْوَى فَقَدْ أَبْلَغَ اَلْمَوْعِظَةَ جَعَلَنَا اَللَّهُ مِنَ اَلْمُتَّقِينَ بِرَحْمَتِهِ
و هر كه امر بتقوى كند در پند و اندرز مبالغه نموده خداوند برحمت خود ما را از متقين قرار دهد
جَاءَنِي كِتَابُكَ فَقَرَأْتُهُ وَ فَهِمْتُ اَلَّذِي فِيهِ فَحَمِدْتُ اَللَّهَ عَلَى سَلاَمَتِكَ وَ عَافِيَةِ اَللَّهِ إِيَّاكَ أَلْبَسَنَا اَللَّهُ وَ إِيَّاكَ عَافِيَتَهُ فِي اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ
نامه تو رسيد و آن را خواندم و متوجه شدم چه نوشته بودى خدا را سپاسگزارم بر سلامتى و عافيت تو خداوند من و ترا لباس عافيت دنيا و آخرت بپوشاند
كَتَبْتَ تَذْكُرُ أَنَّ قَوْماً أَنَا أَعْرِفُهُمْ كَانَ أَعْجَبَكَ نَحْوُهُمْ وَ شَأْنُهُمْ
در نامه خود نوشته بودى گروهى كه من آنها را ميشناسم راه و روش ايشان موجب تعجب تو شده
وَ أَنَّكَ أَبْلَغْتَ عَنْهُمْ أُمُوراً تَرْوِي عَنْهُمْ كَرِهْتَهَا لَهُمْ وَ لَمْ تَرَ بِهِمْ إِلاَّ طَرِيقاً حَسَناً
و كارهائى از آنها برايت نقل شده كه ناخوش ميداشتى با اينكه خيال ميكردى مردمانى پرهيزگار و اهل خشوع هستند.
وَ وَرَعاً وَ تَخَشُّعاً
با اينكه خيال ميكردى مردمانى پرهيزگار و اهل خشوع هستند.
وَ بَلَغَكَ أَنَّهُمْ يَزْعُمُونَ أَنَّ اَلدِّينَ إِنَّمَا هُوَ مَعْرِفَةُ اَلرِّجَالِ
شنيده‌اى كه آنها مى‌گويند دين عبارت است از شناختن مردانى
ثُمَّ بَعْدَ ذَلِكَ إِذَا عَرَفْتَهُمْ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ
وقتى آن اشخاص را شناختى ديگر هر كار مايلى بكن
وَ ذَكَرْتَ أَنَّكَ قَدْ عَرَفْتَ أَنَّ أَصْلَ اَلدِّينِ مَعْرِفَةُ اَلرِّجَالِ فَوَفَّقَكَ اَللَّهُ
در نامه يادآور شده بودى كه من ميدانم اصل دين به توفیق خداوند میشود شناختن مردانى {معصومین علیهم السلام}
وَ ذَكَرْتَ أَنَّهُ بَلَغَكَ أَنَّهُمْ يَزْعُمُونَ أَنَّ اَلصَّلاَةَ وَ اَلزَّكَاةَ وَ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَةَ وَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ وَ اَلْبَيْتَ اَلْحَرَامَ وَ اَلْمَشْعَرَ اَلْحَرَامَ وَ اَلشَّهْرَ اَلْحَرَامَ هُوَ رَجُلٌ
اما آنها ميگويند نماز زكات و روزه ماه رمضان و حج و عمره و مسجد الحرام و خانه خدا و ماه حرام همه اينها مردى است
وَ أَنَّ اَلطُّهْرَ وَ اَلاِغْتِسَالَ مِنَ اَلْجَنَابَةِ هُوَ رَجُلٌ
وضو و غسل جنابت نيز مردى است
وَ كُلَّ فَرِيضَةٍ اِفْتَرَضَهَا اَللَّهُ عَلَى عِبَادِهِ هُوَ رَجُلٌ
و هر واجبى كه خدا براى بندگان معين كرده مردى است.
وَ أَنَّهُمْ ذَكَرُوا ذَلِكَ بِزَعْمِهِمْ أَنَّ مَنْ عَرَفَ ذَلِكَ اَلرَّجُلَ فَقَدِ اِكْتَفَى بِعِلْمِهِ بِهِ مِنْ غَيْرِ عَمَلٍ
آنها ميگويند هر كس آن مرد را بشناسد همان شناختن او را كافى است احتياج بعمل ندارد نماز
وَ قَدْ صَلَّى وَ آتَى اَلزَّكَاةَ وَ صَامَ وَ حَجَّ وَ اِعْتَمَرَ وَ اِغْتَسَلَ مِنَ اَلْجَنَابَةِ وَ تَطَهَّرَ وَ عَظَّمَ حُرُمَاتِ اَللَّهِ وَ اَلشَّهْرَ اَلْحَرَامَ وَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ وَ أَنَّهُمْ ذَكَرُوا أَنَّ مَنْ عَرَفَ هَذَا بِعَيْنِهِ
خوانده و زكات داده و حج و عمره و غسل جنابت و وضو ساخته و تمام كارهاى بد را مراعات نموده ماه حرام و مسجد الحرام همه را مى‌گويند
وَ بِحَدِّهِ وَ ثَبَتَ فِي قَلْبِهِ جَازَ لَهُ أَنْ يَتَهَاوَنَ فَلَيْسَ لَهُ أَنْ يَجْتَهِدَ فِي اَلْعَمَلِ وَ زَعَمُوا أَنَّهُمْ إِذَا عَرَفُوا ذَلِكَ اَلرَّجُلَ فَقَدْ قُبِلَتْ مِنْهُمْ هَذِهِ اَلْحُدُودُ لِوَقْتِهَا وَ إِنْ لَمْ يَعْمَلُوا بِهَا
هر كس آن مرد را كاملا با مشخصات بشناسد و در قلبش ثابت شود ميتواند ديگر عملى انجام ندهد و كوشش در كارها ننمايد اگر او را بشناسد همين اعمال بدون انجام دادن از او قبول شده است در وقت خود آن عمل.
وَ أَنَّهُ بَلَغَكَ أَنَّهُمْ يَزْعُمُونَ أَنَّ اَلْفَوَاحِشَ اَلَّتِي نَهَى اَللَّهُ عَنْهَا اَلْخَمْرُ وَ اَلْمَيْسِرُ وَ اَلرِّبَا وَ اَلدَّمُ وَ اَلْمَيْتَةُ وَ لَحْمُ اَلْخِنْزِيرِ هُوَ رَجُلٌ
آنها مى‌گويند كارهاى بدى كه خدا نهى نموده از قبيل شراب قمار ربا و خون و مردار و گوشت خوك مردمى است
وَ ذَكَرُوا أَنَّ مَا حَرَّمَ اَللَّهُ مِنْ نِكَاحِ اَلْأُمَّهَاتِ وَ اَلْبَنَاتِ وَ اَلْعَمَّاتِ وَ اَلْخَالاَتِ وَ بَنَاتِ اَلْأَخِ وَ بَنَاتِ اَلْأُخْتِ وَ مَا حَرَّمَ عَلَى اَلْمُؤْمِنِينَ مِنَ اَلنِّسَاءِ مِمَّا حَرَّمَ اَللَّهُ إِنَّمَا عَنَى بِذَلِكَ نِكَاحَ نِسَاءِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ مَا سِوَى ذَلِكَ مُبَاحٌ كُلُّهُ
ميگويند آنچه خدا حرام نموده از ازدواج با مادران و دختران و عمه‌ها و خاله‌ها و دختران برادر و دختران خواهر و آنچه بر مؤمنين ازدواج آنها را حرام نموده منظورش ازدواج با زنان پيامبر است بقيه هم حلال هستند
وَ ذَكَرْتَ أَنَّهُ بَلَغَكَ أَنَّهُمْ يَتَرَادَفُونَ اَلْمَرْأَةَ اَلْوَاحِدَةَ
شنيده‌اى كه آنها چند نفر پياپى با يك زن همبستر ميشوند
وَ يَشْهَدُونَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ بِالزُّورِ
و شهادت بدروغ مى‌دهند.
وَ يَزْعُمُونَ أَنَّ لِهَذَا ظَهْراً وَ بَطْناً
آنها مى‌گويند براى محرمات دين يك ظاهرى است و يك باطن
يَعْرِفُونَهُ فَالظَّاهِرُ مَا يَتَنَاهَوْنَ عَنْهُ يَأْخُذُونَ بِهِ مُدَافَعَةً عَنْهُمْ وَ اَلْبَاطِنُ هُوَ اَلَّذِي يَطْلُبُونَ وَ بِهِ أُمِرُوا بِزَعْمِهِمْ
ظاهر همان است كه از آن خوددارى مى‌شود و بواسطۀ دفاع از خويش ظاهر را انجام ميدهند اما باطن همان چيزى است كه آنها جويا هستند و بهمان نيز مأمورند.
وَ كَتَبْتَ تَذْكُرُ اَلَّذِي عَظُمَ مِنْ ذَلِكَ عَلَيْكَ حِينَ بَلَغَكَ وَ كَتَبْتَ تَسْأَلُنِي عَنْ قَوْلِهِمْ فِي ذَلِكَ أَ حَلاَلٌ هُوَ أَمْ حَرَامٌ
بالاخره در نامه خود بسيار در شگفت شده بودى از اعتقاد آنها سؤال كرده بودى آيا حلال است يا حرام
وَ كَتَبْتَ تَسْأَلُنِي عَنْ تَفْسِيرِ ذَلِكَ وَ أَنَا أُبَيِّنُهُ حَتَّى لاَ تَكُونَ مِنْ ذَلِكَ فِي عَمًى وَ لاَ فِي شُبْهَةٍ
و جوياى تفسير اين مرام شده بودى اينك براى تو توضيح ميدهم تا رفع شك و شبهه شود
وَ قَدْ كَتَبْتُ إِلَيْكَ فِي كِتَابِي هَذَا تَفْسِيرَ مَا سَأَلْتَ عَنْهُ فَاحْفَظْهُ كُلَّهُ كَمَا قَالَ اَللَّهُ فِي كِتَابِهِ
درست دقت كن برايت در اين نامه تفسير ميكنم چنانچه خداوند ميفرمايد
وَ تَعِيَهٰا أُذُنٌ وٰاعِيَةٌ وَ أَصِفُهُ لَكَ بِحَلاَلِهِ وَ أَنْفِي عَنْكَ حَرَامَهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ كَمَا وَصَفْتَ وَ مُعَرِّفُكَهُ حَتَّى تَعْرِفَهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَلاَ تُنْكِرْهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ وَ اَلْقُوَّةُ لِلَّهِ جَمِيعاً
حرام و حلال آن را بيان خواهم كرد و كاملا معرفى ميكنم تا ديگر در اين مورد اشكالى برايت باقى نماند ان شاء اللّٰه لا قوة الا باللّٰه و القوة للّٰه جميعا آنچه سؤال كرده بودى
أُخْبِرُكَ أَنَّهُ مَنْ كَانَ يَدِينُ بِهَذِهِ اَلصِّفَةِ اَلَّتِي كَتَبْتَ تَسْأَلُنِي عَنْهَا فَهُوَ عِنْدِي مُشْرِكٌ بِاللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بَيِّنُ اَلشِّرْكِ لاَ شَكَّ فِيهِ
كسى كه چنين اعتقادى داشته باشد در نزد من مشرك بخدا است و شكى در شرك او نيست
وَ أُخْبِرُكَ أَنَّ هَذَا اَلْقَوْلَ كَانَ مِنْ قَوْمٍ سَمِعُوا مَا لَمْ يَعْقِلُوهُ عَنْ أَهْلِهِ وَ لَمْ يُعْطَوْا
اين اعتقاد از گروهى سرچشمه گرفت كه نفهميدند رهبر آنها چه مى‌گويد و شعور درك آن را نداشتند و متوجه نشدند ميزان سخن چيست
فَهْمَ ذَلِكَ وَ لَمْ يَعْرِفُوا حَدَّ مَا سَمِعُوا فَوَضَعُوا حُدُودَ تِلْكَ اَلْأَشْيَاءِ مُقَايَسَةً بِرَأْيِهِمْ وَ مُنْتَهَى عُقُولِهِمْ وَ لَمْ يَضَعُوهَا عَلَى حُدُودِ مَا أُمِرُوا
اين دستورات را با عقل و درك خويش حد و اندازه‌گيرى كردند و مطابق دستور و فرمان خدا قرار ندادند

كَذِباً وَ اِفْتِرَاءً عَلَى اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جُرْأَةً عَلَى اَلْمَعَاصِي فَكَفَى بِهَذَا لَهُمْ جَهْلاً وَ لَوْ أَنَّهُمْ وَضَعُوهَا عَلَى حُدُودِهَا اَلَّتِي حُدَّتْ لَهُمْ وَ قَبِلُوهَا لَمْ يَكُنْ بِهِ بَأْسٌ وَ لَكِنَّهُمْ حَرَّفُوهَا وَ تَعَدَّوْا وَ كَذَّبُوا وَ تَهَاوَنُوا بِأَمْرِ اَللَّهِ وَ طَاعَتِهِ
از روى افترا و كذب بر خدا و پيامبرش و جرات در تبهكارى و گناه همين كافى است در جهل و نادانى آنها اگر در همان حدودى كه براى ايشان قرار داده شده بود مينهادند اشكالى پيش نمى‌آمد.
وَ لَكِنِّي أُخْبِرُكَ أَنَّ اَللَّهَ حَدَّهَا بِحُدُودِهَا لِئَلاَّ يَتَعَدَّى حُدُودَهُ أَحَدٌ
بتو گوشزد ميكنم كه خداوند براى اين مقررات حدودى قرار داده تا كسى تجاوز نكند
وَ لَوْ كَانَ اَلْأَمْرُ كَمَا ذَكَرُوا لَعُذِرَ اَلنَّاسُ بِجَهْلِهِمْ مَا لَمْ يَعْرِفُوا حَدَّ مَا حُدَّ لَهُمْ وَ لَكَانَ اَلْمُقَصِّرُ وَ اَلْمُتَعَدِّي حُدُودَ اَللَّهِ مَعْذُوراً وَ لَكِنْ جَعَلَهَا حُدُوداً مَحْدُودَةً لاَ يَتَعَدَّاهَا إِلاَّ مُشْرِكٌ كَافِرٌ
اگر سخن آنها صحيح باشد مردم معذور خواهند بود در اطلاع نداشتن از مقررات دين مقصر و متجاوز هر دو معذورند اما چنين نيست مقررات داراى حد و حدودى است كه هر كس تجاوز نمايد مشرك و كافر است

ثُمَّ قَالَ: در اين آيه ميفرمايد تِلْكَ حُدُودُ اَللّٰهِ فَلاٰ تَعْتَدُوهٰا وَ مَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اَللّٰهِ فَأُولٰئِكَ هُمُ اَلظّٰالِمُونَ فَأُخْبِرُكَ حَقَائِقَ أَنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى اِخْتَارَ اَلْإِسْلاَمَ لِنَفْسِهِ دِيناً وَ رَضِيَ مِنْ خَلْقِهِ فَلَمْ يَقْبَلْ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِهِ
اينك براى تو حقايقى را بازگو ميكنم. خداوند اسلام را بعنوان دين براى خود و مردم پذيرفت جز اين راه از كسى چيزى نمى‌پذيرد
وَ بِهِ بَعَثَ أَنْبِيَاءَهُ وَ رُسُلَهُ ثُمَّ قَالَ: وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْنٰاهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ فَعَلَيْهِ وَ بِهِ بَعَثَ أَنْبِيَاءَهُ وَ رُسُلَهُ وَ نَبِيَّهُ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَأَفْضَلُ اَلدِّينِ مَعْرِفَةُ اَلرُّسُلِ وَ وَلاَيَتُهُمْ
بر همين آئين انبيا و پيامبران و محمّد مصطفى را فرستاده مهمترين قسمت دين شناخت انبيا و ولايت آنها است
وَ أُخْبِرُكَ أَنَّ اَللَّهَ أَحَلَّ حَلاَلاً وَ حَرَّمَ حَرَاماً إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ فَمَعْرِفَةُ اَلرُّسُلِ وَ وَلاَيَتُهُمْ وَ طَاعَتُهُمْ هُوَ اَلْحَلاَلُ
در ضمن خداوند كارهائى را حلال و كارهائى را تا ادامه قيامت حرام نموده شناخت پيامبران و اطاعت و ولايت آنها حلال است
فَالْمُحَلَّلُ مَا أَحَلُّوا وَ اَلْمُحَرَّمُ مَا حَرَّمُوا وَ هُمْ أَصْلُهُ وَ مِنْهُمُ اَلْفُرُوعُ اَلْحَلاَلُ وَ ذَلِكَ سَعْيُهُمْ وَ مِنْ فُرُوعِهِمْ
حلال چيزى است كه آنها جايز بدانند و حرام چيزى است كه آنها حرام بدانند پايه‌هاى اصلى آنهايند از ايشان شاخه حلال بوجود آمده
أَمْرُهُمْ شِيعَتَهُمْ وَ أَهْلَ وَلاَيَتِهِمْ بِالْحَلاَلِ
اينست كوشش آنها كه از مأموريت‌هاى ايشان يكى آن كه پيروان و اهل ولايت خود را امر بكارهاى حلال ميكنند.
مِنْ إِقَامِ اَلصَّلاَةِ وَ إِيتَاءِ اَلزَّكَاةِ وَ صَوْمِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ حِجِّ اَلْبَيْتِ وَ اَلْعُمْرَةِ وَ تَعْظِيمِ حُرُمَاتِ اَللَّهِ وَ مَشَاعِرِهِ وَ تَعْظِيمِ اَلْبَيْتِ اَلْحَرَامِ وَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ وَ اَلشَّهْرِ اَلْحَرَامِ وَ اَلطَّهُورِ وَ اَلاِغْتِسَالِ مِنَ اَلْجَنَابَةِ وَ مَكَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ وَ مَحَاسِنِهَا وَ جَمِيعِ اَلْبِرِّ
نماز خواندن زكات دادن روزه ماه رمضان و حج و عمره تعظيم دستورات و مشاعر و احترام بخانه خدا و مسجد الحرام و ماه حرام و طهارت و غسل جنابت و تمام كارهاى پسنديده و اخلاق نيكو.
ثُمَّ ذَكَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَقَالَ فِي كِتَابِهِ : إِنَّ اَللّٰهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسٰانِ وَ إِيتٰاءِ ذِي اَلْقُرْبىٰ وَ يَنْهىٰ عَنِ اَلْفَحْشٰاءِ وَ اَلْمُنْكَرِ وَ اَلْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ فَعَدُوُّهُمْ هُمُ اَلْحَرَامُ اَلْمُحَرَّمُ وَ أَوْلِيَاؤُهُمُ اَلدَّاخِلُونَ فِي أَمْرِهِمْ إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ فَهُمُ اَلْفَوَاحِشُ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا وَ مٰا بَطَنَ وَ اَلْخَمْرُ وَ اَلْمَيْسِرُ وَ اَلزِّنَا وَ اَلرِّبَا وَ اَلدَّمُ وَ اَلْمَيْتَةُ وَ لَحْمُ اَلْخِنْزِيرِ
خداوند در قرآن كريم ميفرمايد:« إِنَّ‌ اَللّٰهَ‌ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ‌ وَ اَلْإِحْسٰانِ‌ وَ إِيتٰاءِ ذِي اَلْقُرْبىٰ‌ وَ يَنْهىٰ‌ عَنِ‌ اَلْفَحْشٰاءِ وَ اَلْمُنْكَرِ وَ اَلْبَغْيِ‌ يَعِظُكُمْ‌ لَعَلَّكُمْ‌ تَذَكَّرُونَ‌ »دشمنان پيامبر همان محرم‌ها هستند و پيروان آنها تا روز قيامت فواحش و كارهاى ناپسند پنهان و آشكارايند شراب و قمار زنا و ربا خون مردار و گوشت خوك.
فَهُمُ اَلْحَرَامُ اَلْمُحَرَّمُ وَ أَصْلُ كُلِّ حَرَامٍ وَ هُمُ اَلشَّرُّ وَ أَصْلُ كُلِّ شَرٍّ
آنهايند حرام واقعى و اصل هر حرامى و شر واقعى و اصل هر شرى
وَ مِنْهُمْ فُرُوعُ اَلشَّرِّ كُلِّهِ وَ مِنْ ذَلِكَ اَلْفُرُوعُ اَلْحَرَامُ وَ اِسْتِحْلاَلُهُمْ إِيَّاهَا وَ مِنْ فُرُوعِهِمْ تَكْذِيبُ اَلْأَنْبِيَاءِ وَ جُحُودُ اَلْأَوْصِيَاءِ
از آنها تمام بديها جوانه زده از همين شاخه حرام‌ها است و حلال شمردن اينها كارهاى ناشايست را از آن جمله تكذيب انبياء و انكار اوصيا و انجام كارهاى زشت است.
وَ رُكُوبُ اَلْفَوَاحِشِ اَلزِّنَا وَ اَلسَّرِقَةِ وَ شُرْبِ اَلْخَمْرِ وَ اَلْمُسْكِرِ وَ أَكْلِ مَالِ اَلْيَتِيمِ وَ أَكْلِ اَلرِّبَا وَ اَلْخُدْعَةِ وَ اَلْخِيَانَةِ وَ رُكُوبِ اَلْحَرَامِ كُلِّهَا وَ اِنْتِهَاكِ اَلْمَعَاصِي
زنا و دزدى و شراب‌خوارى و خوردن مال يتيم و ربا و نيرنگ و خيانت و انجام تمام كارهاى حرام و تبهكارى
وَ إِنَّمَا يَأْمُرُ اَللَّهُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسٰانِ وَ إِيتٰاءِ ذِي اَلْقُرْبىٰ يَعْنِي مَوَدَّةَ ذِي اَلْقُرْبَى وَ اِبْتِغَاءَ طَاعَتِهِمْ وَ يَنْهىٰ عَنِ اَلْفَحْشٰاءِ وَ اَلْمُنْكَرِ وَ اَلْبَغْيِ وَ هُمْ أَعْدَاءُ اَلْأَنْبِيَاءِ وَ أَوْصِيَاءِ اَلْأَنْبِيَاءِ
با اينكه خداوند امر بعدل و احسان و پيوند خويشاوندى كه منظور خويشاوندان پيامبر و پيروى از آنها است و نهى از كارهاى زشت و منكر و ستمكارى ميكند كه آنها دشمنان انبياء و جانشينان انبيايند
وَ هُمُ اَلْمَنْهِيُّ عَنْ مَوَدَّتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ يَعِظُكُمْ بِهَذِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
دوستى و اطاعت از آنها را حرام نموده خداوند اين پند را بشما ميدهد شايد متوجه شويد.
وَ أُخْبِرُكَ أَنِّي لَوْ قُلْتُ لَكَ إِنَّ اَلْفَاحِشَةَ وَ اَلْخَمْرَ وَ اَلْمَيْسِرَ وَ اَلزِّنَا وَ اَلْمَيْتَةَ وَ اَلدَّمَ وَ لَحْمَ اَلْخِنْزِيرِ هُوَ رَجُلٌ
اگر من بتو ميگويم كار زشت و شرابخوارى و قمار بازى و زنا و مردار و خون و گوشت خوك مردى است
وَ أَنَا أَعْلَمُ أَنَّ اَللَّهَ قَدْ حَرَّمَ هَذَا اَلْأَصْلَ وَ حَرَّمَ فَرْعَهُ
با اينكه من توجه دارم كه خداوند اين ريشه و شاخه‌اش را حرام نموده و نهى كرده
وَ نَهَى عَنْهُ وَ جَعَلَ وَلاَيَتَهُ كَمَنْ عَبَدَ مِنْ دُونِ اَللَّهِ وَثَناً وَ شِرْكاً
و ارتباط‍‌ با او را مانند بت‌پرستى و كفر دانسته
وَ مَنْ دَعَا إِلَى عِبَادَةِ نَفْسِهِ فَهُوَ كَفِرْعَوْنَ إِذْ قَالَ: أَنَا رَبُّكُمُ اَلْأَعْلىٰ
و هر كس مردم را دعوت باطاعت خود نمايد مانند فرعون است كه گفت:« أَنَا رَبُّكُمُ‌ اَلْأَعْلىٰ‌
فَهَذَا كُلُّهُ عَلَى وَجْهٍ إِنْ شِئْتُ قُلْتُ هُوَ رَجُلٌ
تمام اينها بنا بر يك وجه است ميگويم او (رجل) شخص است
وَ هُوَ إِلَى جَهَنَّمَ وَ مَنْ شَايَعَهُ عَلَى ذَلِكَ فَإِنَّهُمْ مِثْلُ قَوْلِ اَللَّهِ: إِنَّمٰا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ اَلْمَيْتَةَ وَ اَلدَّمَ وَ لَحْمَ اَلْخِنْزِيرِ
 
و رهسپار جهنم مى‌شود با پيروانش آنها مصداق اين آيه هستند:« إِنَّمٰا حَرَّمَ‌ عَلَيْكُمُ‌ اَلْمَيْتَةَ‌ وَ اَلدَّمَ‌ وَ لَحْمَ‌ اَلْخِنْزِيرِ
لَصَدَقْتُ ثُمَّ لَوْ أَنِّي قُلْتُ إِنَّهُ فُلاَنٌ ذَلِكَ كُلُّهُ لَصَدَقْتُ
همه آنچه گفته‌ام صحيح و درست است سپس حتى اگر معرفى كنم كه فلان كس است باز درست گفته‌ام
إِنَّ فُلاَناً هُوَ اَلْمَعْبُودُ اَلْمُتَعَدِّي حُدُودَ اَللَّهِ اَلَّتِي نَهَى عَنْهَا أَنْ يَتَعَدَّى
همان فلانى معبودى است كه تجاوز از حدود ممنوعه خدا نموده
ثُمَّ إِنِّي أُخْبِرُكَ أَنَّ اَلدِّينَ وَ أَصْلَ اَلدِّينِ هُوَ رَجُلٌ
بتو گوشزد ميكنم كه ريشه دين و اصل آن شخصی (رجل) است
وَ ذَلِكَ اَلرَّجُلُ هُوَ اَلْيَقِينُ وَ هُوَ اَلْإِيمَانُ
و آن شخص همان يقين است و همان ايمان است
وَ هُوَ إِمَامُ أُمَّتِهِ وَ أَهْلِ زَمَانِهِ
و او امام مردم است و امامِ اهل زمانش است
فَمَنْ عَرَفَهُ عَرَفَ اَللَّهَ وَ دِينَهُ
هر كه امام را بشناسد خدا و دينش را شناخته
وَ مَنْ أَنْكَرَهُ أَنْكَرَ اَللَّهَ وَ دِينَهُ
و هر كه منكر امام شود منكر خدا و دينش گرديده
وَ مَنْ جَهِلَهُ جَهِلَ اَللَّهَ وَ دِينَهُ
و جاهل به امام ، جاهل بخدا و دين اوست
وَ لاَ يُعْرَفُ اَللَّهُ وَ دِينُهُ وَ حُدُودُهُ وَ شَرَائِعُهُ بِغَيْرِ ذَلِكَ اَلْإِمَامِ
دين و آئين و حدود پروردگار شناخته نمى‌شود مگر بوسيله آن امام
كَذَلِكَ جَرَى بِأَنَّ مَعْرِفَةَ اَلرِّجَالِ دِينُ اَللَّهِ
بهمين جهت ميگويم شناختن مردانى معين ، دين خدا است
وَ اَلْمَعْرِفَةُ عَلَى وَجْهَيْنِ
اين شناختن دو نوع است:
مَعْرِفَةٌ ثَابِتَةٌ عَلَى بَصِيرَةٍ يُعْرَفُ بِهَا دِينُ اَللَّهِ
نوع اول شناخت واقعى با بصيرت كه بوسيله اين معرفت راه خدا را تشخيص دهد
وَ يُوصَلُ بِهَا إِلَى مَعْرِفَةِ اَللَّهِ فَهَذِهِ اَلْمَعْرِفَةُ اَلْبَاطِنَةُ اَلثَّابِتَةُ بِعَيْنِهَا اَلْمُوجِبَةُ حَقَّهَا اَلْمُسْتَوْجِبُ أَهْلَهَا عَلَيْهَا اَلشُّكْرَ لِلَّهِ
و بمعرفت خدا برسد اين معرفت كه ثابت است و عارف با اين اوصاف موجب ستايش است
اَلَّتِي مَنَّ عَلَيْهِمْ بِهَا مَنٌّ مِنَ اَللَّهِ يَمُنُّ بِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مَعَ اَلْمَعْرِفَةِ اَلظَّاهِرَةِ وَ مَعْرِفَةٌ فِي اَلظَّاهِرِ
و بايد سپاس خدا را داشته باشد بر اين معرفت يك موهبت الهى است كه بهر كس بخواهد ميدهد با معرفت ظاهرى (كه داراى معرفت باطن و ظاهر مى‌شود).
فَأَهْلُ اَلْمَعْرِفَةِ فِي اَلظَّاهِرِ اَلَّذِينَ عَلِمُوا أَمْرَنَا بِالْحَقِّ عَلَى غَيْرِ عِلْمٍ لاَ تَلْحَقُ بِأَهْلِ اَلْمَعْرِفَةِ فِي اَلْبَاطِنِ عَلَى بَصِيرَتِهِمْ
نوع دوم معرفت ظاهرى اينها كسانى هستند كه ما را بر حق ميدانند اما داراى بصيرت اهل معرفت باطن نيستند
وَ لاَ يَصِلُونَ بِتِلْكَ اَلْمَعْرِفَةِ اَلْمُقَصِّرَةُ إِلَى حَقِّ مَعْرِفَةِ اَللَّهِ
و هرگز با آن معرفت ظاهرى بشناخت واقعى خدا نميرسند
كَمَا قَالَ فِي كِتَابِهِ : وَ لاٰ يَمْلِكُ اَلَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ اَلشَّفٰاعَةَ إِلاّٰ مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ
چنانچه در اين آيه ميفرمايد:« وَ لاٰ يَمْلِكُ‌ اَلَّذِينَ‌ يَدْعُونَ‌ مِنْ‌ دُونِهِ‌ اَلشَّفٰاعَةَ‌ إِلاّٰ مَنْ‌ شَهِدَ بِالْحَقِّ‌ وَ هُمْ‌ يَعْلَمُون
فَمَنْ شَهِدَ شَهَادَةَ اَلْحَقِّ لاَ يَعْقِدُ عَلَيْهِ قَلْبَهُ
پس كسى كه بظاهر گواه بر حق باشد ولى قلب او چنين گواهى را ندهد
وَ لاَ يُبْصِرُ مَا يَتَكَلَّمُ
و بصيرت در مورد گفته خود نداشته باشد
بِهِ لاَ يُثَابُ عَلَيْهِ مِثْلَ ثَوَابِ مَنْ عَقَدَ عَلَيْهِ قَلْبَهُ عَلَى بَصِيرَةٍ فِيهِ
هرگز باو پاداشى مانند كسى كه داراى ايمان قلبى و بصيرت است نميدهند
كَذَلِكَ مَنْ تَكَلَّمَ بِجَوْرٍ لاَ يَعْقِدُ عَلَيْهِ قَلْبَهُ لاَ يُعَاقَبُ عَلَيْهِ عُقُوبَةَ مَنْ عَقَدَ عَلَيْهِ قَلْبَهُ
همين طور است كسى كه سخن به جور و ستم بگويد نه از درون قلب، عقاب و كيفر او مانند كسى است كه همين سخن را از روى اعتقاد ميگويد و بر آن عقيده قلبى دارد نيست
وَ ثَبَتَ عَلَى بَصِيرَةٍ فَقَدْ عَرَفْتَ كَيْفَ كَانَ حَالُ رِجَالِ أَهْلِ اَلْمَعْرِفَةِ فِي اَلظَّاهِرِ وَ اَلْإِقْرَارِ بِالْحَقِّ عَلَى غَيْرِ عِلْمٍ فِي قَدِيمِ اَلدَّهْرِ وَ حَدِيثِهِ
اينك فهميدى وضع اشخاصى (مردی) كه داراى معرفت ظاهرى هستند و اقرار بحق دارند اما نه از روى علم در گذشته و آينده
إِلَى أَنِ اِنْتَهَى اَلْأَمْرُ إِلَى نَبِيِّ اَللَّهِ وَ بَعْدَهُ
تا زمان منتهى به رسول الله صلی الله علیه و آله و پس از او
إِلَى مَنْ صَارُوا إِلَى مَنِ اِنْتَهَتْ إِلَيْهِ مَعْرِفَتُهُمْ
معرفت آنها به سوی چه كسى منتهى شود
وَ إِنَّمَا عُرِفُوا بِمَعْرِفَةِ أَعْمَالِهِمْ وَ دِينِهِمُ
چنين اشخاصى از اعمال و دين آنها شناخته ميشوند
اَلَّذِي دَانَ اَللَّهَ بِهِ اَلْمُحْسِنُ بِإِحْسَانِهِ
نيكوكار بوسيله نيكوكارى و احسان الهی شناخته میشود
وَ اَلْمُسِيءُ بِإِسَاءَتِهِ
و تبهكار با تبهكاريش
وَ قَدْ يُقَالُ إِنَّهُ مَنْ دَخَلَ فِي هَذَا اَلْأَمْرِ بِغَيْرِ يَقِينٍ وَ لاَ بَصِيرَةٍ خَرَجَ مِنْهُ كَمَا دَخَلَ فِيهِ
گفته‌اند هر كس داخل در امر ولايت شود بدون بصيرت و علم همان طور نيز خارج خواهد شد.
رَزَقَنَا اَللَّهُ وَ إِيَّاكَ مَعْرِفَةً ثَابِتَةً عَلَى بَصِيرَةٍ
خداوند به ما معرفت با بصيرت ارزانى فرمايد.
أُخْبِرُكَ أَنِّي لَوْ قُلْتُ إِنَّ اَلصَّلاَةَ وَ اَلزَّكَاةَ وَ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَةَ وَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ وَ اَلْبَيْتَ اَلْحَرَامَ وَ اَلْمَشْعَرَ اَلْحَرَامَ وَ اَلطَّهُورَ وَ اَلاِغْتِسَالَ مِنَ اَلْجَنَابَةِ وَ كُلَّ فَرِيضَةٍ كَانَ ذَلِكَ هُوَ اَلنَّبِيَّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ
توجه داشته باش كه اگر گفتم نماز و زكات و روزه ماه رمضان و حج و عمره و مسجد الحرام و خانه خدا و مشعر الحرام و طهارت و غسل جنابت و هر واجبى رسول خدا صلی الله علیه و آله است
وَ آلِهِ اَلَّذِي جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ لَصَدَقْتُ لِأَنَّ ذَلِكَ كُلَّهُ إِنَّمَا يُعْرَفُ بِالنَّبِيِّ
كه اين دستورات را از جانب خدا آورده حرف صحیحی زده ام زیرا تمام این دستورات به وسیلۀ پیامبر شناخته شده
وَ لَوْ لاَ مَعْرِفَةُ ذَلِكَ النَّبِيِّ
اگر معرفت رسول خدا صلی الله علیه و آله نباشد
وَ اَلْإِيمَانُ بِهِ وَ اَلتَّسْلِيمُ لَهُ
و ايمان به او و تسليم نسبت بفرمانش نباشد
مَا عُرِفَ ذَلِكَ ( مَا عَرَفْتُ ذَلِکَ / مختصر بصائر)
اين دستورات خداوند معلوم نبود
فَذَلِكَ مِنْ مَنِّ اَللَّهِ عَلَى مَنْ يَمُنُّ عَلَيْهِ (فَذَلِکَ مَنُّ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَنْ یَمُنُّ بِهِ عَلَیْهِ /مختصر بصائر )
پس این دستورات موهبتى است از خدا بر كسانى كه چنين نعمتى را دارند.
وَ لَوْ لاَ ذَلِكَ لَمْ يَعْرِفْ شَيْئاً مِنْ هَذَا
و اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله نبود به چیزی معرفتی نبود
فَهَذَا كُلُّهُ ذَلِكَ اَلنَّبِيُّ
پس تمام اينها رسول خدا صلی الله علیه و آله است
وَ أَصْلُهُ وَ هُوَ فَرْعُهُ وَ هُوَ دَعَانِي إِلَيْهِ وَ دَلَّنِي عَلَيْهِ
اصل و فرع رسول خدا صلی الله علیه و آله ، ایشان مرا دعوت بدين نمود راهنمائى كرد
وَ عَرَّفَنِيهِ وَ أَمَرَنِي بِهِ
و شناساند و امر باين دستورات نمود
وَ أَوْجَبَ عَلَيَّ لَهُ اَلطَّاعَةَ فِيمَا أَمَرَنِي بِهِ لاَ يَسَعُنِي جَهْلُهُ
و فرمانبردارى را بمن واجب كرد كه شناختن او برايم لازم شد
وَ كَيْفَ يَسَعُنِي جَهْلُ مَنْ هُوَ فِيمَا بَيْنِي وَ بَيْنَ اَللَّهِ
چگونه ممكن است جاهل بمانم نسبت به كسى كه واسطه بين من و خدا است
وَ كَيْفَ يَسْتَقِيمُ لِي لَوْ لاَ أَنِّي أَصِفُ أَنَّ دِينِي هُوَ اَلَّذِي أَتَانِي بِهِ ذَلِكَ اَلنَّبِيُّ أَنْ أَصِفَ أَنَّ اَلدِّينَ غَيْرُهُ
چگونه می توانم بگویم دین غیر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است با این که او دین را از جانب خدا برایم آورده
وَ كَيْفَ لاَ يَكُونُ ذَلِكَ مَعْرِفَةَ اَلرَّجُلِ (وَ کَیْفَ لَا یَکُونُ هُوَ مَعْرِفَةُ الرَّجُلِ / مختصر بصائر)
و چطور اين شناختن مردی (شخصیتی) نيست
وَ إِنَّمَا هُوَ (الرَّجُلُ) اَلَّذِي جَاءَ بِهِ عَنِ اَللَّهِ (وَ إِنَّمَا هُوَ الرَّجُلُ الَّذِی جَاءَ بِهِ عَنِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ / مختصر بصائر)
قطعاً آن مرد (رَجُل) دین را از جانب خدا آورده.
وَ إِنَّمَا أَنْكَرَ اَلدِّينَ مَنْ أَنْكَرَهُ بِأَنْ قَالُوا أَ بَعَثَ اَللّٰهُ بَشَراً رَسُولاً (وَ إِنَّمَا أَنْکَرَ دِینَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَنْکَرَهُ ، بِأَنْ قَالَ : أَ بَعَثَ اللّهُ بَشَراً رَسُولاً / مختصر بصائر)
منکر دین کسی است که منکر پیغمبر باشد گفتند: «آیا خدا یک انسان را به عنوان پیامبر فرستاده – اسراء: 94»
ثُمَّ قَالُوا أَ بَشَرٌ يَهْدُونَنٰا
باز گفتند: «آیا بشری (مثل ما) می خواهد ما را هدایت کند – تغابن: 6»
فَكَفَّرُوا بِذَلِكَ اَلرَّجُلَ وَ كَذَّبُوا بِهِ وَ قَالُوا لَوْ لاٰ أُنْزِلَ عَلَيْهِ مَلَكٌ
منکر او شدند و تکذیب نموده گفتند: «چرا فرشته ای بر او نازل نشده – انعام: 8»
فَقَالَ اَللَّهُ قُلْ مَنْ أَنْزَلَ اَلْكِتٰابَ اَلَّذِي جٰاءَ بِهِ مُوسىٰ نُوراً وَ هُدىً لِلنّٰاسِ
خداوند فرمود: «بگو: چه کسی کتابی را که موسی آورد، نازل کرد؟! کتابی که برای مردم، نور و هدایت بود – انعام: 91».
ثُمَّ قَالَ فِي آيَةٍ أُخْرَى وَ لَوْ أَنْزَلْنٰا مَلَكاً لَقُضِيَ اَلْأَمْرُ ثُمَّ لاٰ يُنْظَرُونَ `وَ لَوْ جَعَلْنٰاهُ مَلَكاً لَجَعَلْنٰاهُ رَجُلاً
در آیه دیگر می فرماید: «ولی اگر فرشته ای بفرستیم، (و موضوع، جنبه حسّی و شهود پیدا کند،) کار تمام می شود؛ (یعنی اگر مخالفت کنند،) دیگر به آن ها مهلت داده نخواهد شد (و همه هلاک می شوند). و اگر او را فرشته ای قرار می دادیم، حتماً وی را به صورت رَجُلی (مردی) درمی آوردیم – انعام: 8-9».
إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِنَّمَا أَحَبَّ أَنْ يُعْرَفَ بِالرِّجَالِ وَ أَنْ يُطَاعَ بِطَاعَتِهِمْ فَجَعَلَهُمْ سَبِيلَهُ وَ وَجْهَهُ اَلَّذِي يُؤْتَى مِنْهُ لاَ يَقْبَلُ اَللَّهُ مِنَ اَلْعِبَادِ غَيْرَ ذَلِكَ لاٰ يُسْئَلُ عَمّٰا يَفْعَلُ وَ هُمْ يُسْئَلُونَ
خداوند می خواهد به وسیلۀ مردانی شناخته شود و با پیروی از آن ها اطاعت او را کرده باشند و راه آن مردان را راه خویش قرار داده و جز این از کسی نمی پذیرد. «از او نمی توان بازخواست کرد (و این) مردم (هستند که) مورد بازخواست قرار می گیرند – انبیاء: 23».
فَقَالَ فِيمَا أَوْجَبَ ذَلِكَ مِنْ مَحَبَّتِهِ لِذَلِكَ مَنْ يُطِعِ اَلرَّسُولَ فَقَدْ أَطٰاعَ اَللّٰهَ وَ مَنْ تَوَلّٰى فَمٰا أَرْسَلْنٰاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً
خداوند در این آیه علاقۀ خود را به پیروی از پیامبران بیان می کند: «کسی که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده و کسی که سرباز زند، تو را نگهبان (و مراقب) او نفرستادیم (و در برابر او، مسئول نیستی) – نساء: 80».
فَمَنْ قَالَ لَكَ : إِنَّ هَذِهِ اَلْفَرِيضَةَ كُلَّهَا إِنَّمَا هِيَ رَجُلٌ (إِنَّ هَذِهِ الْفَرِیضَةَ کُلَّهَا هِیَ رَجُلٌ / مختصر بصائر)
پس کسی که معتقد باشد قتعاً این واجبات همان مرد (رجل ، شخصیت {رسول خدا و ائمه اطهار علیهم السلام}) است
وَ هُوَ يَعْرِفُ حَدَّ مَا يَتَكَلَّمُ بِهِ فَقَدْ صَدَقَ
پس چنین شخصی که بفهمد منظورم از این حرف چیست راست گفته
وَ مَنْ قَالَ عَلَى اَلصِّفَةِ اَلَّتِي ذَكَرْتَ بِغَيْرِ اَلطَّاعَةِ فَلاَ يُغْنِي اَلتَّمَسُّكُ فِي اَلْأَصْلِ بِتَرْكِ اَلْفُرُوعِ (وَ مَنْ قَالَ عَلَی الصِّفَةِ الَّتِی ذَکَرْتُ بِغَیْرِ الطَّاعَةِ لَا یُغْنِی التَّمَسُّکُ بِالْأَصْلِ بِتَرْکِ الْفَرْعِ شَیْئاً / مختصر بصائر)
امّا کسی که این سخن را می گوید و اعتقاد دارد {به آن رِجال (مردان) یعنی رسول الله و امامان معصوم علیهم السلام) اما اطاعت نیکند از دستورات آن بزرگوران و چنگ به اصل می زند ولی فروع را ترک می کند اشتباه کرده و بهره ای نمی برد
كَمَا لاَ تُغْنِي شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ بِتَرْكِ شَهَادَةِ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ
چنانچه تنها شهادت به لا اله الا اللَّه بدون شهادت به رسالت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم کافی نیست.
وَ لَمْ يَبْعَثِ اَللَّهُ نَبِيّاً قَطُّ إِلاَّ بِالْبِرِّ وَ اَلْعَدْلِ وَ اَلْمَكَارِمِ وَ مَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ وَ مَحَاسِنِ اَلْأَعْمَالِ
خداوند هرگز پیامبری را مبعوث نکرد مگر این که او را مأمور به کار نیک و دادگری و اخلاق پسندیده و اعمال نیکو
وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْفَوَاحِشِ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا وَ مٰا بَطَنَ فَالْبَاطِنُ مِنْهُ وَلاَيَةُ أَهْلِ اَلْبَاطِلِ وَ اَلظَّاهِرُ مِنْهُ فُرُوعُهُمْ .
و نهی از فواحش پنهان، و فواحش آشکارا و دوستی و اطاعت از اهل باطل و شاخه ها و فروع آنها
وَ لَمْ یَبْعَثِ اللهُ نَبِیّاً قَطُّ یَدْعُو إِلَی مَعْرِفَةٍ لَیْسَ مَعَهَا طَاعَةٌ فِی أَمْرٍ أَوْ نَهْیٍ
و خداوند هرگز پیامبری را مبعوث نکرده که دارای امر و نهی نباشد.
فَإِنَّمَا يَقْبَلُ اَللَّهُ مِنَ اَلْعِبَادِ اَلْعَمَلَ بِالْفَرَائِضِ اَلَّتِي اِفْتَرَضَهَا اَللَّهُ عَلَى حُدُودِهَا مَعَ مَعْرِفَةِ مَنْ جَاءَهُمْ بِهِ مِنْ عِنْدِهِ وَ دَعَاهُمْ إِلَيْهِ (وَ إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ الْعِبَادِ الْعَمَلَ بِالْفَرَائِضِ الَّتِی افْتَرَضَهَا عَلَی حُدُودِهَا، مَعَ مَعْرِفَةِ مَنْ جَاءَهُمْ بِهَا مِنْ عِنْدِهِ وَ دَعَاهُمْ إِلَیْهِ / مختصر بصائر)
خداوند از بندگان عبادت ها و فرائض را با حدودی که دارد می پذیرد به شرط شناخت کسی که این ها را آورده و دعوت به سوی خدا می کند
فَأَوَّلُ ذَلِكَ مَعْرِفَةُ مَنْ دَعَا إِلَيْهِ ثُمَّ طَاعَتُهُ فِيمَا يُقَرِّبُهُ بِمَنِ اَلطَّاعَةُ لَهُ وَ إِنَّهُ مَنْ عَرَفَ أَطَاعَ وَ مَنْ أَطَاعَ حَرَّمَ اَلْحَرَامَ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ (فَأَوَّلُ ذَلِکَ مَعْرِفَةُ مَنْ دَعَا إِلَیْهِ ، ثُمَّ طَاعَتُهُ فِیمَا افْتَرَضَ فِیمَا یُقَرِّبُهُ مِمَّنْ لَا طَاعَةَ لَهُ وَ إِنَّهُ مَنْ عَرَفَ أَطَاعَ ، وَ مَنْ أَطَاعَ حَرَّمَ الْحَرَامَ ، ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ / مختصر بصائر)
اولین واجب شناختن اوست بعد پیروی از دستوراتش؛ هر که بشناسد اطاعت می کند و هر که اطاعت کرد حرام ظاهری و باطنی را می شناسد.

وَ لاَ يَكُونُ تَحْرِيمُ اَلْبَاطِنِ وَ اِسْتِحْلاَلُ اَلظَّاهِرِ إِنَّمَا حَرَّمَ اَلظَّاهِرَ بِالْبَاطِنِ وَ اَلْبَاطِنَ بِالظَّاهِرِ مَعاً جَمِيعاً (وَ لَا یَکُونُ تَحْرِیمُ الْبَاطِنِ وَ اسْتِحْلَالُ الظَّاهِرِ، إِنَّمَا حَرَّمَ الظَّاهِرَ بِالْبَاطِنِ ، وَ الْبَاطِنَ بِالظَّاهِرِ مَعاً جَمِیعاً /مختصر بصائر)
نمی تواند باطن را حرام بداند و ظاهر را حلال. ظاهر که حرام شده به واسطه باطن بوده و باطن نیز با ظاهر هر دو حرام است
وَ لاَ يَكُونُ اَلْأَصْلُ وَ اَلْفُرُوعُ وَ بَاطِنُ اَلْحَرَامِ حرام [حَرَاماً] وَ ظَاهِرُهُ حَلاَلٌ وَ لاَ يَحْرُمُ اَلْبَاطِنُ وَ يُسْتَحَلُّ اَلظَّاهِرُ (وَ لَا یَکُونُ الْأَصْلُ وَ الْفَرْعُ ، وَ بَاطِنُ الْحَرَامِ حَرَاماً وَ ظَاهِرُهُ حَلَالٌ ، وَ لَا یُحَرِّمُ الْبَاطِنَ وَ یَسْتَحِلُّ الظَّاهِرَ / مختصر بصائر)
نمی تواند اصل و شاخه هایش (فرع) با باطنِ حرام، حرام باشد ولی ظاهرش حلال، هرگز باطن را حرام نمی کند با اینکه ظاهر حلال باشد
وَ كَذَلِكَ لاَ يَسْتَقِيمُ أَنْ يَعْرِفَ صَلاَةَ اَلْبَاطِنِ وَ لاَ يَعْرِفَ صَلاَةَ اَلظَّاهِرِ وَ لاَ اَلزَّكَاةَ وَ لاَ اَلصَّوْمَ وَ لاَ اَلْحَجَّ وَ لاَ اَلْعُمْرَةَ وَ لاَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ وَ جَمِيعَ حُرُمَاتِ اَللَّهِ وَ شَعَائِرِهِ وَ أَنْ يَتْرُكَ مَعْرِفَةَ اَلْبَاطِنِ لِأَنَّ بَاطِنَهُ ظَهْرُهُ (وَ کَذَلِکَ لَا یَسْتَقِیمُ أَنْ یَعْرِفَ صَلَاةَ الْبَاطِنِ وَ لَا یَعْرِفَ صَلَاةَ الظَّاهِرِ، وَ لَا الزَّکَاةَ ، وَ لَا الصَّوْمَ ، وَ لَا الْحَجَّ ، وَ لَا الْعُمْرَةَ ، وَ لَا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ ، وَ لَا جَمِیعَ حُرُمَاتِ اللهِ وَ لَا شَعَائِرَ اللهِ ، وَ أَنْ تَتْرُکَ بِمَعْرِفَةِ الْبَاطِنِ لِأَنَّ بَاطِنَهُ ظَهْرُهُ / مختصر بصائر)
همین طور ممکن نیست نماز باطنی را بشناسد ولی نماز ظاهر را نشناسد و نه زکات و روزه و حج و عمره و مسجد الحرام و تمام دستورات و شعائر مذهبی و نه این که ترک معرفت باطن کند زیرا باطن همان ظاهر است
وَ لاَ يَسْتَقِيمُ إِنْ تَرَكَ وَاحِدَةً مِنْهَا إِذَا كَانَ اَلْبَاطِنُ حَرَاماً خَبِيثاً فَالظَّاهِرُ مِنْهُ إِنَّمَا يُشْبِهُ اَلْبَاطِنَ (وَ لَا یَسْتَقِیمُ وَاحِدٌ مِنْهُمَا إِلَّا بِصَاحِبِهِ إِذَا کَانَ الْبَاطِنُ حَرَاماً خَبِیثاً، فَالظَّاهِرُ مِنْهُ حَرَامٌ خَبِیثٌ ، إِنَّمَا یُشْبِهُ الْبَاطِنُ بِالظَّاهِرِ/ مختصر بصائر)
فَمَنْ زَعَمَ أَنَّ ذَلِكَ إِنَّمَا هِيَ اَلْمَعْرِفَةُ وَ أَنَّهُ إِذَا عَرَفَ اِكْتَفَى بِغَيْرِ طَاعَةٍ فَقَدْ كَذَبَ وَ أَشْرَكَ (من زَعَمَ أَنَّ ذَلِکَ أَنَّهَا الْمَعْرِفَةُ ، وَ أَنَّهُ إِذَا عَرَفَ اکْتَفَی بِغَیْرِ طَاعَةٍ فَقَدْ کَذَّبَ وَ أَشْرَکَ/مختصر بصائر)
هر کس خیال کند فقط معرفت و شناخت لازم است و پس از شناخت احتیاج به عمل ندارد دروغ گفته و مشرک است
ذَاكَ لَمْ يَعْرِفْ وَ لَمْ يُطِعْ وَ إِنَّمَا قِيلَ اِعْرِفْ وَ اِعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنَ اَلْخَيْرِ فَإِنَّهُ لاَ يُقْبَلُ ذَلِكَ مِنْكَ بِغَيْرِ مَعْرِفَةٍ (وَ ذَلِکَ لَمْ یَعْرِفْ وَ لَمْ یُطِعْ ، وَ إِنَّمَا قِیلَ : اعْرِفْ وَ اعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنَ الْخَیْرِ فَإِنَّهُ یُقْبَلُ ذَلِکَ مِنْهُ ، وَ لَا یُقْبَلُ ذَلِکَ مِنْکَ بِغَیْرِ مَعْرِفَةٍ/ مختصر بصائر)
چنین شخصی نه معرفت دارد و نه اطاعت کرده، گفته اند: «اعرف و اعمل ما شئت من الخیر؛ بشناس و معرفت داشته باش آنگاه هر چه مایلی کار نیک انجام ده» زیرا کار نیک بدون معرفت پذیرفته نمی شود.

فَإِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ لِنَفْسِكَ مَا شِئْتَ مِنَ اَلطَّاعَةِ قَلَّ أَوْ كَثُرَ فَإِنَّهُ مَقْبُولٌ مِنْكَ )فَإِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ لِنَفْسِکَ مَا شِئْتَ مِنَ الطَّاعَةِ وَ الْخَیْرِ قَلَّ أَوْ کَثُرَ، بَعْدَ أَنْ لَا تَتْرُکَ شَیْئاً مِنَ الْفَرَائِضِ وَ السُّنَنِ الْوَاجِبَةِ فَإِنَّهُ مَقْبُولٌ مِنْکَ مَعَ جَمِیعِ أَعْمَالِکَ/مختصر بصائر)
وقتی معرفت پیدا کردی هر چه مایلی برای خود از اطاعت و فرمانبرداری انجام ده کم یا زیاد پذیرفته می شود (به شرط این که فرائض سنت های واجب را ترک نکرده باشی پس همانا قطعاً مقبول میشود نزذ خداوند با جمیع اعمالت .زگات
أُخْبِرُكَ أَنَّ مَنْ عَرَفَ أَطَاعَ إِذَا عَرَفَ وَ صَلَّى وَ صَامَ وَ اِعْتَمَرَ وَ عَظَّمَ حُرُمَاتِ اَللَّهِ كُلَّهَا وَ لَمْ يَدَعْ مِنْهَا شَيْئاً وَ عَمِلَ بِالْبِرِّ كُلِّهِ وَ مَكَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ كُلِّهَا وَ تَجَنَّبَ سَيِّئَهَا وَ كُلُّ ذَلِكَ هُوَ اَلنَّبِيُّ وَ اَلنَّبِيُّ أَصْلُهُ وَ هُوَ أَصْلُ هَذَا كُلِّهِ لِأَنَّهُ جَاءَ بِهِ
به تو خبر میدهم هر كس معرفت داشته باشد مطيع است وقتى معرفت داشته باشد نماز ميخواند روزه ميگيرد عمره انجام مى‌دهد و تمام دستورات را احترام ميگذارد و ترك هيچ- كدام را نميكند تمام كارهاى نيك و مكارم اخلاق را انجام ميدهد و از بديها پرهيز ميكند پايه تمام اينها پيامبر است زيرا او آورده
وَ دَلَّ عَلَيْهِ وَ أَمَرَ بِهِ وَ لاَ يَقْبَلُ مِنْ أَحَدٍ شَيْئاً مِنْهُ إِلاَّ بِهِ وَ مَنْ عَرَفَ اِجْتَنَبَ اَلْكَبَائِرَ وَ حَرَّمَ اَلْفَوٰاحِشَ مٰا ظَهَرَ مِنْهٰا وَ مٰا بَطَنَ وَ حَرَّمَ اَلْمَحَارِمَ كُلَّهَا و راهنمائى كرده از كسى نمى‌پذيرد مگر با معرفت به او و هر كه بشناسد او را از كبائر اجتناب مي ورزد و فواحش را حرام ميداند ظاهر و باطن و تمام محرمات را حرام ميداند
لِأَنَّ بِمَعْرِفَةِ اَلنَّبِيِّ وَ بِطَاعَتِهِ دَخَلَ فِيمَا دَخَلَ فِيهِ اَلنَّبِيُّ وَ خَرَجَ مِمَّا خَرَجَ مِنْهُ اَلنَّبِيُّ وَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ يُحَلِّلُ اَلْحَلاَلَ وَ يُحَرِّمُ اَلْحَرَامَ بِغَيْرِ مَعْرِفَةِ اَلنَّبِيِّ لَمْ يُحَلِّلْ لِلَّهِ حَلاَلاً وَ لَمْ يُحَرِّمْ لَهُ حَرَاماً
زيرا با شناختن پيامبر وارد دستورات دين شده و از چيزهاى حرام اطلاع يافته هر كس چيزى را حلال يا حرام بداند بدون معرفت پيامبر هرگز در راه خدا نه حلالى را حلال و نه حرامى را حرام دانسته
وَ أَنَّهُ مَنْ صَلَّى وَ زَكَّى وَ حَجَّ وَ اِعْتَمَرَ وَ فَعَلَ ذَلِكَ كُلَّهُ بِغَيْرِ مَعْرِفَةِ مَنِ اِفْتَرَضَ اَللَّهُ عَلَيْهِ طَاعَتَهُ لَمْ يَقْبَلْ مِنْهُ شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ
هر كس نماز زكات حج و عمره و تمام اين دستورات را بدون معرفت كسى كه آنها را واجب كرده انجام دهد ذره‌اى از او قبول نميكنند
وَ لَمْ يُصَلِّ وَ لَمْ يَصُمْ وَ لَمْ يُزَكِّ وَ لَمْ يَحُجَّ وَ لَمْ يَعْتَمِرْ وَ لَمْ يَغْتَسِلْ مِنَ اَلْجَنَابَةِ وَ لَمْ يَتَطَهَّرْ وَ لَمْ يُحَرِّمْ لِلَّهِ حَرَاماً وَ لَمْ يُحَلِّلْ لِلَّهِ حَلاَلاً وَ لَيْسَ لَهُ صَلاَةٌ وَ إِنْ رَكَعَ وَ سَجَدَ
نه نماز خوانده و نه زكات داده و نه حج رفته و نه عمره و نه غسل جنابت كرده و نه طهارت نه حرامى را براى خدا مراعات نموده و نه حلالى را، او اهل نماز نيست گر چه ركوع و سجود كرده باشد
وَ لاَ لَهُ زَكَاةٌ وَ إِنْ أَخْرَجَ لِكُلِّ أَرْبَعِينَ دِرْهَماً دِرْهَماً وَ مَنْ عَرَفَهُ وَ أَخَذَ عَنْهُ أَطَاعَ اَللَّهَ
و نه اهل پرداخت زكات است گر چه از هر چهل درهم يك درهم داده باشد هر كه پيامبر را بشناسد و مطيع او باشد از خدا اطاعت كرده.

حدیث ادامه دارد و طولانی است و در موارد زنا و متعه نساء و حج تمتع و… امام علیه السلام توضیحاتی مرقوم فرموده اند .

در انتهای حدیث این عبارت هم بسیار در مفهوم حدیث کمک میکند و آن سه سطر به آخر حدیث است :

وَ قَدْ بَيَّنْتُ مَا سَأَلْتَنِي عَنْهُ

 آنچه سؤال كرده بودى توضيح دادم

 وَ قَدْ عَلِمْتَ أَنَّ قَوْماً سَمِعُوا صِفَتَنَا هَذِهِ فَلَمْ يَعْقِلُوهَا بَلْ حَرَّفُوهَا وَ وَضَعُوهَا عَلَى غَيْرِ حُدُودِهَا …

من ميدانم گروهى اين امتيازات ما را شنيده‌اند ولى درك نكرده‌اند آنها را تغيير داده و بر غير حدود اصلى قرار داده‌اند …

چند سطر دیگر تا انتهای حدیث مانده و طالبان آن به کتاب شریف بصائر الدرجات مرحوم صفار قمی اعلی الله مقامه رجوع کنند .

 بصائر الدرجات  ,  جلد۱  ,  صفحه۵۲۶  / مختصر البصائر , جلد۱ , صفحه۲۳۸ / بحار الأنوار , جلد۲۴ , صفحه۲۸۶ / تفسیر البرهان , جلد۱ , صفحه۵۴ / عوالم العلوم , جلد۲۰ , صفحه۸۸۲